Glukometer adalah alat pemeriksa gula darah yang boleh digunakan secara mandiri oleh penyandang DM namun sifatnya invasif sehingga ada kemungkinan menimbulkan ketidakselesaan serta harganya masih agak mahal. Kami cuba mendidik dengan memberikan maklumat alat bantu mengesan keadaan yang tidak diingini iaitu keadaan di mana kadar gula darah terlalu rendah ( hipoglisemia ) dan kadar gula darah terlalu tinggi ( hiperglisemia ). Kedua keadaan ekstrim tersebut seboleh mungkin tidak dialami oleh penyandang DM sehingga mereka harus mampu mengesan diri jika kadar glukosa darah <55 mg / dL (hipoglisemia) dan kadar glukosa darah> 250 mg / dL (krisis hiperglisemia).
Salah satu bentuk kegiatan pengabdian kepada masyarakat yang kami jalankan selama 3 bulan ini dengan melibatkan 30 orang kurang Diabetes melitus (DM). Kegiatan ini bermula dengan menjemput pesakit-pesakit DM yang ada di wilayah kerja puskesmas kelurahan Koja Jakarta Utara untuk menghadiri kaunseling tentang bagaimana mengawal kadar gula darah sehingga kualiti hidup mereka meningkat. Di akhir sesi kaunseling, sebanyak 30 set glukometer diagihkan kepada pesakit DM dan sekaligus dibekali bagaimana cara menggunakannya. Selain glukometer, diedar pula 10 set alat fotometer kepada 10 pesakit DM yang dipilih secara rawak. Fotometer ini merupakan kaedah pengukuran kadar glukosa darah non-invasif yang sifatnya lebih pada membantu (suplementasi) dan bukannya menggantikan (penggantian / alternatif) dari penggunaan alat ukur konvensional (glukometer). Fotometer yang akan digunakan dalam aktiviti ini bekerja pada kawasan inframerah berhampiran (Near infrared, NIR).
Pada pelaksanaannya dalam kurun 3 bulan, terbahagi dalam 3 kumpulan, tiap kumpulan terdiri daripada 10 penyandang DM. Kumpulan pertama memeriksa gula darah puasa 1x dengan glukometer. Kumpulan kedua melakukan 1 kali pemeriksaan gula darah puasa dan setelah makan. Kumpulan ketiga 1 kali pemeriksaan gula darah puasa dan dibantu alat fotometer untuk menganggarkan kadar gula darah. Dari aktiviti ini, alat fotometer belum dapat memperikirakan secara tepat kadar gula darah, tetapi alat ini boleh memperlihatkan keadaan hipoglisemia (GD <55 mg / dL) dan keadaan krisis hiperglisemia (GD> 250 mg / dL).
Dari penilaian yang dilakukan terhadap nilai HbA1c dan gula darah puasa harian penyandang DM menunjukkan perubahan HbA1c. Berdasarkan pemantauan gula darah puasa harian didapatkan bahawa kumpulan kedua lebih dapat mengawal gula darah puasanya dibandingkan dengan kumpulan 3 Sedangkan kelompok yang hanya satu kali pemeriksaan gula darah dengan glukometer didapatkan hasil yang kurang baik dalam mengendalikan kadar gula darah. Sehingga dapat disimpulkan bahawa penggunaan fotometer (non-invasif) dapat membantu pemantauan gula darah mandiri bagi penyandang DM jenis 2 (Erfi, Aryo)
| Tentang Penulis |
Dr. Erfi Prafiantini, M.Kes adalah kakitangan pengajar Jabatan Sains Pemakanan, Fakulti Perubatan Universiti Indonesia (FKUI) dan Aryo Tedjo, Ssi, M.Si adalah kakitangan pengajar Jabatan Kimia FKUI. Kegiatan dalam artikel ini merupakan bahagian dari kegiatan pengabdian masyarakat sebagai pensyarah UI. Anda boleh menghubungi penulis melalui email: [email protected] atau [email protected]
|